جمشید فاروقی
به مناسبت انتشار کتاب Voices of a Massacre «صداهای یک کشتار»
کتاب “صداهای یک کشتار”، ناگفته‌های مرگ و زندگی در ایران سال ۱۳۶۷ به همت ناصر مهاجر، پژوهشگر تاریخ به تازگی منتشر شده است. تلاشی در راه بازسازی حافظه تاریخی با هدف پرتوافکندن به یکی از سیاه‌ترین فصل‌های تاریخ ایران.
درباره اعدام‌های تابستان سال ۶۷ گفته‌ها کم، ناگفته‌ها اما بسیار است. جمهوری اسلامی درباره این اعدام‌ها، شمار قربانیان و گورهای دسته جمعی در خاوران و دیگر گورستان‌های کشور، سکوت کرده است. اعدام‌های ۶۷ فصلی از تاریخ بحران‌زده مناسبات دولت و جامعه در ایران پس از انقلاب اسلامی است. جمهوری اسلامی گرچه بر بستر اعتراضاتی مسالمت‌آمیز به قدرت رسید، اما دوام و بقای خود را در توسل به ماشین قهر دولتی و خشونت یافت.
کتاب “صداهای یک کشتار” زمانی منتشر می‌شود که جمهوری اسلامی با اعدام نوید افکاری بار دیگر به جهان نشان داد که برای حفظ قدرت خود یک راه بیشتر نمی‌شناسد.
کتاب به زبان انگلیسی منتشر شده، ۴۵۰ صفحه و شش بخش دارد. هم روایتی است از اعدام‌های سال ۶۷ و هم سندی است که از دل یک کار پژوهشی گسترده و با همراهی بسیاری از کنشگران سیاسی و مدنی پدید آمده است. کتابی که تهیه آن ده سال زمان برده است.
رضا معینی، مسئول میز ایران و افغانستان گزارشگران بدون مرز درباره پدیدآورنده این کتاب چنین گفته است: «در همه این سال‌های تلخ و تیره و تنهایی ما، ناصر مهاجر هم‌بند همه زندانیان سیاسی و هم‌سوگ همه خانه‌های سوگوار اعدامیان بود و هست.» از همراهی و همگامی او با مادران خاوران گفته و از تلاش او برای دادخواهی مستقل.
منصور فرهنگ،استاد دانشگاه، دیپلمات و نماینده سابق ایران در سازمان ملل نقدی بر این کتاب نوشته و از آن به عنوان تلاشی برای پرده گرفتن از ذات حکومت تئوکراتیک و دشمنی آن با حقوق بشر یاد کرده است. او یادآوری اعدام‌های ۶۷ را رنج‌آور می‌داند، ولی پرداختن به چنین کاری را بسیار ضروری می‌بیند.
فرهنگ با اشاره به گفته پریمو لوی، نویسنده صاحب‌نام ایتالیایی و یکی از اسرای حکومت ناسیونال سوسیالیست‌ها در اردوگاه آشویتس به “وظیفه به خاطرسپردن” اشاره کرده و نوشتن کتاب “صداهای یک کشتار” را در این راستا دانسته است.
تصادفی نیست که مقدمه کتاب را آنجلا دیویس نوشته است و شماری از شخصیت‌های علمی و از جمله فیلسوفی همچون جودیت باتلر و مورخی همچون یرواند آبراهیمیان بر این کتاب یادداشت‌هایی سزاوار نوشته‌اند.
کتاب تقدیم شده است به هزاران زندانی که در تابستان سال ۶۷ تنها به علت نوع اندیشه‌شان اعدام شده‌اند. مهاجر به عنوان یک پژوهشگر تاریخ، بین زندانیان سیاسی و قربانیان اعدام‌های آن سال از نظر تعلق سازمانی، کوچک‌ترین تمایزی قائل نشده است.
کتاب با گزارش مستند ناصر مهاجر درباره “کشتاری بزرگ” آغاز می‌شود. به زندان زنان می‌پردازد و روایت‌ها و یادنوشته‌های زندانیانی همچون مهناز سعیدا، آناهیتا رحمانی و نازلی پرتوی را در بر دارد. سپس کتاب با ثبت روایت‌های زندانیانی چون مهرداد نشاطی، ایرج مصداقی، ناصر ک.ه که به عنوان هوادار دکتر علی شریعتی دستگیر شد و مهدی اصلانی، نگاهی دارد به آنچه در زندان مردان گذشت.
مهاجر فصلی را به اعدام‌ها در شهرستان‌ها اختصاص داده است. اعدام‌ها در شهرستان‌ها کمتر مورد توجه ناظران حقوق بشر و کنشگران مدنی بوده و این فصل را اسد سیف تهیه کرده است. مادران خاوران و روایت فرزندان قربانیان اعدام‌های ۶۷ نیز از دیگر بخش‌های این کتاب هستند و کتاب با پرداختن به تجربه ایران تریبونال و دو نگاه به جنبش دادخواهی، پرونده “این کشتار بزرگ” را در برابر خواننده می‌نهد.
دویچه‌وله در ارتباط با انتشار کتاب “صداهای یک کشتار” پای صحبت پدیدآورنده آن نشسته و گوشه‌هایی از گفته‌‌های ناصر مهاجر را در این گزارش بازتاب داده است.
برای خواندن متن کامل این نوشته، کلیک کنید:
برگرفته از: تارنمای دویچه وله فارسی
۶ آذر ۱۳۹۹/ ۲۶ نوامبر ۲۰۲۰
