فخرالدین عظیمی
هدف اصلی مستند کانال ۴ بریتانیا پیراستن نام ملکه الیزابت از پیوند با رخداد کودتای ۲۸ مرداد در ایران بوده است.
مستندی که به نامThe Queen & The Coup in Iran از تلویزیون کانال چهار بریتانیا پخش شد نکته‌های تازه درخور توجهی برای پژوهشگران تاریخ ایران سده بیستم نداشت. از سند مهمی سخن نرفت که قبلاً دیده نشده باشد.
برخی سندهای «کشف» شده را این نگارنده سی سال پیش در پژوهشی به‌کاربرده است (نگاه کنید به: بحران دموکراسی در ایران ).
دو سه نفر از دانشگاهیان انگلیسی چنان سخن می‌گفتند که گویی سندهایی را برای نخستین بار از بایگانی‌های خاک خورده بیرون آورده‌اند و در برابر دید مردم مشتاق و بهت‌زده گذاشته‌اند. آمیزه‌ای از اقتدار دانشگاهی و ترفندهای مستندسازی و عکس‌هایی از گنجینه‌های اسناد بریتانیا این تصور را دامن می‌زد که در آستانه کشف بزرگی هستیم. هدف اصلی این مستند پیراستن نام ملکه الیزابت از پیوند با رخداد کودتا در ایران بوده است.
محمد رضاشاه که بیمناک پیامدهای ملی شدن نفت و نخست‌وزیری مصدق بود می‌کوشید با بهره‌برداری از موقعیت سلطنت، و در سایۀ تماس‌های گسترده پنهان با مخالفان مصدق، آنها را برانگیزاند تا او را به یاری نهادهای مشروطه، به‌ویژه مجلس و قانون اساسی که مصدق خود را قهرمان دلبستگی به آنها نشان داده بود، برکنار کنند. شاه این را مؤثرترین راه از میان بردن اسطوره مصدق می‌دانست؛ می‌خواست خود را مظلوم وانمود کند و با توجه به قدرت نهضت ملی، جز کارهای پنهان و پردامنه یادشده، هر گام شتاب‌زدۀ دیگری را سهمگین می‌دانست. انگلیسیان از بهره برداری از نهادهای مشروطه غافل نمانده بودند ولی، نگران از سرنوشت نفت و بازمانده حیثیت امپراتوری خود، تاب شکیبایی ِ بیشتر نداشتند. آمریکایی‌ها نخست خود را میانجی خیرخواه هر دو طرف وانمود کردند ولی با برگماشته شدن لوی هندرسن به‌جای هنری گریدی به سفارت آمریکا در تهران در ۱۹۵۱، از هر نظر با انگلیسیان در باره ضرورت برکناری مصدق همراه شدند. اختلاف‌نظری اگر بود در باره چندوچون و راهکارها بود.
